Zeventig jaar geleden, op 29 november 1947, stemden de Verenigde Naties over het plan om Palestina op te splitsen in een joods en een Arabisch deel. Het was in feite een onmogelijk plan, dat zowel de joden als de Palestijnen weinig hoop bood op een levensvatbare staat. Toch had de joodse gemeenschap in Palestina het plan geaccepteerd, onder het motto ‘beter iets dan niets’. De Europese joden die de massamoord in de Tweede Wereldoorlog hadden overleefd, waren vaak niet meer welkom in hun vroegere woonplaatsen en zagen in veel gevallen geen andere mogelijkheid dan emigratie naar Palestina. De omringende Arabische landen hadden het voorstel ondubbelzinig afgekeurd, omdat ze helemaal geen behoefte hadden aan een joodse staat in hun midden. En de toenmalige Arabische bewoners van Palestina hadden formeel niets te zeggen, omdat Palestina toen nog niet bestond en nooit had bestaan als staatkundige entiteit, maar het was duidelijk dat zij evenmin zaten te wachten op de stichting van een joodse staat. Beide partijen koesterden een groot wantrouwen jegens elkaar en zagen deze stemming als een kwestie van leven en dood. Amos Oz, toen een achtjarige jongen, beschrijft in zijn roman Een verhaal van liefde en duisternis (2002) hoe de stemming in zijn omgeving werd beleefd. Je kunt dat hier in mijn vertaling lezen.
Zoals bekend werd de resolutie over het delingsplan aangenomen in de VN en is Israël er enkele maanden later gekomen, terwijl er nog steeds geen Palestijnse staat is. De officieel gepropageerde tweestatenoplossing is nog niet gerealiseerd, en het is zo langzamerhand de vraag of dat ooit gaat gebeuren. In zijn meest recente, eveneens door mij vertaalde roman Judas (2015) laat Oz overigens blijken dat er eind jaren veertig in de leiding van de joodse gemeenschap in Palestina ook mensen waren die één staat voor zowel joden als Arabieren bepleitten. Maar zij vormden een minderheid en werden zelfs als verraders beschouwd.
Gaat het ooit goed komen daar? Wie het weet mag het zeggen. Maar dat er zeventig jaar geleden iets belangrijks is gebeurd in het Amerikaanse Lake Success, dat is wel duidelijk. Vind ik tenminste.
